Test web là gì? Quy trình kiểm thử website hiệu quả nhất 2025

Cho dù bạn là một dev freelance xây dựng website cho khách hàng cá nhân hay một công ty phát triển phần mềm với hàng trăm dự án mỗi năm thì test web luôn là bước bắt buộc trước khi “đến tay” khách hàng.

Một website e-learning nhưng chỉ cần form đăng nhập không hoạt động cũng đủ khiến người dùng rời đi mãi mãi. Điều này đồng nghĩa với việc uy tín, trải nghiệm người dùng hay thậm chí doanh thu cũng đều bị ảnh hưởng. Vậy test web là gì? Và cách test website như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây!

Kiểm thử web là gì?

Kiểm thử website (test web) là quá trình kiểm tra toàn bộ các chức năng, giao diện, hiệu năng và bảo mật của website để đảm bảo nó hoạt động đúng như mong đợi, không phát sinh lỗi trong quá trình người dùng truy cập và sử dụng.

Nhiều người lầm tưởng rằng chỉ cần test website trước khi bàn giao cho khách hàng là đủ. Nhưng thực chất, quá trình kiểm thử website cần diễn ra định kỳ vì sản phẩm, tính năng liên tục thay đổi và các trình duyệt, thiết bị người dùng không ngừng cập nhật.

Quá trình test website rất quan trọng đối với người dùng vì website hoạt động mượt mà trơn tru mới có thể giữ chân khách truy cập ở lại trang web hay thậm chí chuyển đổi đơn hàng,

Ví dụ: Kiểm thử một website thương mại điện tử.

Giả sử bạn đang phát triển hoặc quản lý một website bán hàng trực tuyến thì đây là một loại web có đặc thù phức tạp với nhiều thành phần động. Bao gồm:

- Nhiều trang sản phẩm, danh mục, bộ lọc.

- Quy trình tích hợp mua hàng nhiều bước: Xem – chọn – giỏ hàng – thanh toán.

- Các cổng thanh toán online (VNPay, MoMo, ZaloPay...)

- Quản lý tài khoản người dùng, đơn hàng và tồn kho.

Để đảm bảo trang hoạt động trơn tru, bạn cần kiểm thử các yếu tố sau:

- Giỏ hàng: Thêm/xóa sản phẩm, thay đổi số lượng, tính tổng tiền có chính xác không.

- Thanh toán: Kiểm tra nhiều phương thức (COD, chuyển khoản, ví điện tử...), test cả khi giao dịch thành công và thất bại

- Tài khoản người dùng: Đăng ký, đăng nhập, quên mật khẩu, chỉnh sửa thông tin.

- Tìm kiếm sản phẩm: Tìm nhanh, chính xác, bộ lọc hoạt động mượt.

- Responsive: Website hiển thị đẹp và đầy đủ tính năng trên cả máy tính, điện thoại và máy tính bảng.

Test web

Các loại kiểm thử website phổ biến

Để bạn có thể hiểu rõ hơn các loại kiểm thử cụ thể, quá trình kiểm thử được chia thành nhiều nhóm nhỏ theo 5 chức năng cụ thể.

1. Kiểm thử chức năng (Functional Testing)

Đây là loại kiểm thử cơ bản nhất nhằm đảm bảo các tính năng của website hoạt động đúng như thiết kế. Mục tiêu của loại kiểm thử website này là phát hiện các lỗi logic, sai lệch trong xử lý dữ liệu hoặc hành vi không như mong đợi.

Ví dụ cần test:

- Nút đăng ký/đăng nhập có hoạt động không?

- Chức năng giỏ hàng có thêm/sửa/xóa đúng sản phẩm không?

- Tìm kiếm trả về kết quả phù hợp?

- Hệ thống gửi email xác nhận, khôi phục mật khẩu có hoạt động không?

2. Kiểm thử giao diện người dùng (UI/UX Testing)

Kiểm thử giao diện và trải nghiệm người dùng (UX/UI) giúp đảm bảo website không chỉ đẹp về hình thức mà còn dễ sử dụng, thuận tiện về mặt thao tác.

Một số ví dụ cần kiểm tra:

- Giao diện hiển thị đúng trên từng loại màn hình (PC, mobile, tablet)

- Màu sắc, font chữ, kích thước các thành phần có đồng bộ và dễ nhìn không

- Các biểu tượng, nút bấm có rõ ràng và nhất quán?

- Người dùng mới có thể dễ dàng hiểu và thao tác?

3. Kiểm thử hiệu năng (Performance Testing)

Mục đích của loại test website này là để đánh giá tốc độ và độ ổn định của website khi có lượng người truy cập lớn cùng lúc hoặc khi các thao tác diễn ra liên tục. Điều này rất quan trọng đối với các chiến dịch quảng cáo, flash sale hay các web thương mại điện tử.

Nội dung kiểm tra:

- Website tải trong bao nhiêu giây?

- Trang có bị chậm, lag khi có nhiều request đồng thời không?

- Tốc độ phản hồi từ server (response time) có chấp nhận được không?

Test website

4. Kiểm thử bảo mật (Security Testing)

Kiểm thử bảo mật website là một trong những bước quan trọng nhất giúp phát hiện các lỗ hổng tiềm ẩn. Các yếu tố test website security:

- Website có bị lộ thông tin nhạy cảm (email, mật khẩu)?

- Có thể bị tấn công SQL injection hoặc XSS không?

- Hệ thống phân quyền có hoạt động đúng?

- Có mã hóa HTTPS cho dữ liệu quan trọng không?

5. Kiểm thử khả năng tương thích (Compatibility Testing)

Website cần hoạt động ổn định trên nhiều trình duyệt, thiết bị, hệ điều hành khác nhau - đây là yếu tố rất thực tế trong môi trường người dùng đa dạng ngày nay.

Checklist test web cần kiểm tra:

- Website hiển thị tốt trên Chrome, Firefox, Safari, Edge.

- Trên hệ điều hành Windows, macOS, Android, iOS.

- Các trình duyệt cũ hơn có lỗi gì không?

- Kiểm tra font, biểu tượng, ảnh, animation có bị lỗi không.

Kiểm thử web

Quy trình test web cơ bản, chuyên nghiệp

Tùy theo vai trò và giai đoạn, quá trình kiểm thử web có thể chia thành hai hướng cụ thể: test kỹ thuật và test trải nghiệm người dùng. Quá trình này không chỉ đảm bảo website hoạt động tốt mà còn hướng đến trải nghiệm người dùng.

1. Quy trình test kỹ thuật (Cho tester/dev)

Quy trình này đặc biệt phù hợp với lập trình viên dùng để phát hiện lỗi nhanh trong quá trình code và các dự án yêu cầu tiêu chuẩn cao về độ ổn định, bảo mật.

Bước 1. Thu thập yêu cầu, phân tích

Việc thu thập các dữ liệu này giúp hiểu rõ mục đích website, phạm vi tính năng và hành vi người dùng để định hướng kiểm thử.

Các đầu việc cần thực hiện bao gồm:

- Đọc tài liệu mô tả yêu cầu (requirement spec, brief, wireframe, prototype,…).

- Phân tích các tính năng chính: Đăng ký, tìm kiếm, thanh toán, quản trị,.…

- Xác định quy trình nghiệp vụ và các tương tác quan trọng (user flow).

- Phát hiện các khu vực rủi ro cao: Thanh toán, form, bảo mật thông tin cá nhân.

Bước 2. Viết test case / test plan

Mục tiêu ở bước này chính là xây dựng được một kịch bản test web cụ thể, dễ thực hiện và theo dõi.

- Test Plan: Tài liệu tổng quan về phạm vi test, môi trường, công cụ, tiêu chí đánh giá.

- Test Case: Kịch bản kiểm thử cụ thể gồm các thành phần: Mục tiêu kiểm thử, bước thực hiện, dữ liệu đầu vào, kết quả mong muốn và trạng thái thực tế.

Bước 3. Tiến hành kiểm thử

Ở bước này, có thể thực hiện 2 cách test website như sau:

- Manual testing (kiểm thử thủ công): Kiểm tra trực tiếp trên trình duyệt bằng cách thao tác như người dùng thật.

- Automation testing (kiểm thử tự động): Viết script tự động test lặp lại các chức năng như form đăng ký, đăng nhập, chuyển trang. Các công cụ hỗ trợ phổ biến bao gồm Selenium, Cypress, Puppeteer.

Kiểm thử website

Bước 4. Ghi nhận lỗi, báo cáo bug

Nội dung cần có trong bug report để team dev dễ dàng khắc phục:

- Mô tả ngắn gọn lỗi.

- Các bước tái hiện lỗi (steps to reproduce).

- Môi trường kiểm thử (trình duyệt, thiết bị, phiên bản).

- Ảnh chụp màn hình / video (nếu có).

- Mức độ nghiêm trọng (severity: critical – high – medium – low).

Ví dụ: “Khi thêm sản phẩm vào giỏ hàng trên Safari mobile, nút ‘Thanh toán’ không hiện ra. Trình duyệt: Safari 15.6, thiết bị: iPhone 12 Pro.”

Bước 5. Retest và xác nhận

Quy trình retest bao gồm các bước như sau:

- Dev fix lỗi → gửi lại build mới.

- Tester retest đúng các case bị lỗi.

- Nếu pass, đánh dấu "Resolved" hoặc "Closed".

- Nếu hệ thống lớn, team nên kiểm thử hồi quy (Regression testing) để đảm bảo fix không gây ra lỗi mới ở khu vực khác.

Cách test web

2. Quy trình dành cho khách hàng (Dưới góc độ trải nghiệm thực tế)

Sau khi hoàn tất giai đoạn kiểm thử kỹ thuật nhằm đảm bảo các tính năng vận hành đúng như kỳ vọng, bước tiếp theo không thể thiếu chính là kiểm thử trải nghiệm thực tế.

Ở giai đoạn này, đối tượng test không nhất thiết phải là tester chuyên nghiệp. Họ có thể là khách hàng nội bộ, người dùng thử (beta tester) hoặc thậm chí là nhân viên trong công ty – những người sẽ sử dụng website như một người dùng thật.

Quy trình kiểm thử trải nghiệm người dùng thường diễn ra vào giai đoạn soft-launch hoặc pre-launch với mục tiêu:

- Phát hiện lỗi giao diện, sai chính tả, trải nghiệm điều hướng khó chịu.

- Kiểm tra tính logic trong hành vi người dùng.

- Đánh giá sự hài lòng tổng thể: Tốc độ tải trang, cảm nhận về thiết kế, độ rõ ràng của thông tin,.…

Quy trình test diễn ra như sau:

Bước 1: Xác định mục tiêu và nhóm người dùng thử

- Xác định bạn muốn kiểm tra điều gì: Giao diện? Điều hướng? Chức năng cụ thể như giỏ hàng, đăng nhập?

- Chọn người test: Nội bộ công ty, khách hàng thân thiết hoặc nhóm người dùng đại diện (target user).

Bước 2: Hướng dẫn sử dụng cơ bản cho người dùng

Cho người dùng biết rõ mục tiêu test là gì và họ cần thực hiện các hành động nào. Ở bước này không cần giải thích kỹ thuật mà chỉ cần hướng dẫn người dùng đơn giản, chẳng hạn như: “Tìm sản phẩm yêu thích và tiến hành mua hàng như bình thường.”

Bước 3. Thu thập phản hồi

Sau khi người dùng hoàn thành thao tác, bạn tiến hành ghi nhận lại tất cả những phản hồi, bao gồm:

- Các điểm gây nhầm lẫn hoặc thao tác khó khăn.

- Những phần họ cảm thấy không rõ ràng, thiếu thông tin hoặc thiếu trực quan.

- Các lỗi hiển thị, lỗi điều hướng, form không gửi được, nút bấm không hoạt động,.…

Bạn có thể thu thập phản hồi thông qua:

- Phiếu khảo sát ngắn (online hoặc giấy).

- Ghi lại video màn hình khi họ thao tác.

- Phỏng vấn trực tiếp hoặc họp online.

Bước 4. Phân tích lỗi và triển khai sửa đổi

Sau khi có đủ dữ liệu, bạn tiến hành tổng hợp các lỗi và nhóm chúng theo từng loại:

- Lỗi giao diện (UI).

- Lỗi trải nghiệm người dùng (UX).

- Lỗi logic hoặc điều hướng.

Tiếp theo, bạn phân loại mức độ ưu tiên (Critical – High – Medium – Low) để quyết định thứ tự khắc phục.

Cuối cùng, bạn phối hợp với đội ngũ thiết kế và phát triển để điều chỉnh lại giao diện, luồng người dùng hoặc nội dung sao cho hợp lý và dễ sử dụng hơn.

Cách test website

FAQ – Câu hỏi thường gặp về kiểm thử website

Dưới đây là những câu hỏi thường gặp nhất cùng lời giải đáp chi tiết để bạn có cái nhìn rõ ràng hơn trước khi bắt đầu quy trình test website.

1. Có nên thuê đơn vị kiểm thử website ngoài không?

Có, đặc biệt nếu doanh nghiệp của bạn không có đội ngũ tester nội bộ hoặc muốn đảm bảo chất lượng cao nhất trước khi ra mắt.

Các đơn vị kiểm thử chuyên nghiệp có kinh nghiệm đa ngành, sử dụng công cụ hiện đại và quy trình bài bản để phát hiện lỗi kỹ thuật lẫn lỗi trải nghiệm người dùng. Ngoài ra, việc kiểm thử độc lập còn giúp hạn chế thiên vị và mang lại góc nhìn khách quan hơn.

2. Test web có ảnh hưởng đến SEO không?

Một website được test kỹ càng sẽ:

- Tải nhanh hơn (tốt cho Core Web Vitals).

- Hoạt động ổn định trên nhiều trình duyệt và thiết bị.

- Tránh lỗi kỹ thuật như white paper, liên kết gãy, nội dung bị che khuất.

Tất cả những yếu tố này giúp cải thiện trải nghiệm người dùng – một trong những tiêu chí quan trọng mà Google đánh giá để xếp hạng SEO.

3. Mất bao lâu để test một website?

Tùy vào độ phức tạp của website và phạm vi kiểm thử, thời gian có thể dao động từ vài ngày đến vài tuần.

Ví dụ:

- Website landing page đơn giản: 1–2 ngày test thủ công là đủ.

- Website thương mại điện tử hoặc hệ thống e-learning: Cần từ 5–15 ngày để test đầy đủ các chức năng, bảo mật, hiệu suất, giao diện trên nhiều thiết bị.

Ngoài ra, sử dụng test automation cũng giúp rút ngắn thời gian nếu bạn cần kiểm thử lặp lại nhiều lần.

Website testing checklist

Tóm lại, việc kiểm thử không chỉ giúp phát hiện lỗi kỹ thuật mà còn tối ưu hóa giao diện, bảo mật và tốc độ tải trang – những yếu tố then chốt để giữ chân người dùng và hỗ trợ hiệu quả cho chiến lược SEO. Để quá trình kiểm thử diễn ra bài bản, xây dựng một checklist test web cụ thể là điều cần thiết, bạn có thể tham khảo trong ngay bài viết của Website Chuyên Nghiệp. Và đừng quên: một website hoạt động trơn tru chính là nền tảng vững chắc để bạn tạo dựng niềm tin với người dùng ngay từ lần truy cập đầu tiên.