Name server là gì? Cách thay đổi name server nhanh chóng

Khi nhập một địa chỉ website vào trình duyệt, quá trình nào diễn ra để kết nối đến đúng máy chủ? Đây chính là lúc hệ thống DNS (Domain Name System) và name server phát huy vai trò quan trọng. DNS giúp chuyển đổi tên miền thân thiện với con người thành địa chỉ IP để máy tính có thể hiểu và kết nối. Trong đó, name server đóng vai trò trung gian điều hướng, quyết định tốc độ và tính ổn định của website. Vậy name server là gì? Cách thức hoạt động ra sao và tại sao nó ảnh hưởng đến trải nghiệm duyệt web? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau!
 

Name server là gì?

Name server là một máy chủ trong hệ thống DNS (Domain Name System), có nhiệm vụ lưu trữ và cung cấp thông tin về tên miền. Nó giúp trình duyệt web, ứng dụng email và các dịch vụ khác xác định địa chỉ IP tương ứng với tên miền mà người dùng nhập vào.

Khi một người dùng nhập địa chỉ website (ví dụ: www.websitechuyennghiep.vn) vào trình duyệt, hệ thống cần chuyển đổi tên miền này thành địa chỉ IP (ví dụ: 192.168.1.1) để kết nối đến máy chủ lưu trữ trang web. Đây chính là quá trình domain name resolution do tên server thực hiện.
 

Tầm quan trọng của name server

Domain name server là một thành phần quan trọng trong hệ thống DNS (Domain Name System), đóng vai trò điều hướng lưu lượng truy cập trên Internet. Nếu không có tên server, truy cập Internet sẽ phức tạp và kém hiệu quả.

- Giúp người dùng truy cập website dễ dàng: Thay vì phải nhớ các địa chỉ IP phức tạp như 192.168.1.1, name server giúp người dùng chỉ cần nhập tên miền dễ nhớ như example.com để truy cập website. Điều này đơn giản hóa trải nghiệm duyệt web và tăng tính tiện lợi. 

- Cải thiện tốc độ kết nối và hiệu suất website: Các tên server tối ưu có khả năng lưu trữ (caching) thông tin về tên miền, giúp giảm thời gian phân giải DNS và tăng tốc độ tải trang. Hệ thống này cũng có thể phân phối tải (load balancing) để điều hướng người dùng đến máy chủ gần nhất, cải thiện hiệu suất tổng thể.

- Ảnh hưởng đến sự ổn định và tính khả dụng của website: Tên server đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động liên tục của website. Nếu name server bị lỗi hoặc bị tấn công, người dùng có thể không truy cập được vào website, gây gián đoạn hoạt động kinh doanh. Sử dụng nhiều tên server dự phòng đảm bảo tính ổn định và giảm thiểu rủi ro gián đoạn. 

- Đóng vai trò quan trọng trong bảo mật hệ thống: Một name server đáng tin cậy giúp bảo vệ hệ thống trước các cuộc tấn công DNS Spoofing, DDoS hoặc giả mạo IP. Các nhà cung cấp domain server cao cấp thường tích hợp bảo mật DNSSEC để đảm bảo dữ liệu không bị giả mạo hoặc thao túng. 
 

Cách hoạt động của name server

Hệ thống Domain Name System hoạt động như một danh bạ Internet, giúp chuyển đổi tên miền thành địa chỉ IP để các thiết bị có thể kết nối với nhau. Trong hệ thống này, name server đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ và phân giải thông tin về tên miền.

Khi một người dùng nhập một URL vào trình duyệt, quá trình phân giải tên miền sẽ trải qua các bước sau:

Bước 1. Trình duyệt kiểm tra bộ nhớ cache (Cache Lookup)

Trước khi gửi truy vấn đến hệ thống DNS, trình duyệt sẽ kiểm tra bộ nhớ đệm cục bộ để tìm địa chỉ IP đã được lưu trước đó:

- Trình duyệt cache: Nếu địa chỉ IP của tên miền đã được lưu trữ, trình duyệt sẽ sử dụng ngay địa chỉ này để kết nối đến máy chủ web.

- Hệ điều hành cache: Nếu trình duyệt không có thông tin, hệ điều hành sẽ tiếp tục kiểm tra bộ nhớ cache DNS của máy tính.

Nếu không tìm thấy thông tin trong bộ nhớ cache, hệ thống sẽ tiếp tục thực hiện truy vấn DNS.

Bước 2. Gửi truy vấn đến Recursive DNS Resolver

- Nếu hệ điều hành không có thông tin, nó sẽ gửi yêu cầu đến Recursive DNS Resolver của nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP).

- Recursive Resolver sẽ kiểm tra bộ nhớ cache của chính nó trước khi tiếp tục gửi truy vấn đến các tên server khác.

Nếu Recursive Resolver không có thông tin, nó sẽ thực hiện truy vấn đến các máy chủ DNS cấp cao hơn để tìm địa chỉ IP tương ứng.

Bước 3. Truy vấn đến Root Name Server

- Recursive Resolver gửi truy vấn đến Root Name Server – đây là hệ thống máy chủ DNS cấp cao nhất trên Internet. 

- Root Name Server không lưu địa chỉ IP của website cụ thể nhưng sẽ hướng dẫn truy vấn đến TLD Name Server của phần mở rộng tên miền (ví dụ: .com, .org, .net).

Bước 4. Truy vấn đến TLD Name Server

TLD Name Server (ví dụ: .com Name Server) nhận truy vấn và trả về địa chỉ của Authoritative Name Server (máy chủ định danh) chịu trách nhiệm cho tên miền cụ thể.

Bước 5. Truy vấn đến Authoritative Name Server

- Recursive Resolver gửi truy vấn đến Authoritative Name Server của example.com.

- Máy chủ này kiểm tra cơ sở dữ liệu của nó và trả về địa chỉ IP chính xác của trang web.

Bước 6. Trả kết quả và hiển thị website

- Recursive Resolver gửi địa chỉ IP này về trình duyệt.

- Trình duyệt sử dụng địa chỉ IP để gửi yêu cầu HTTP/HTTPS đến máy chủ web.

- Máy chủ web phản hồi và trình duyệt tải trang, hiển thị nội dung cho người dùng.

Ví dụ minh họa: Trình tự truy vấn từ  Recursive Server đến Authoritative Server

Giả sử người dùng nhập địa chỉ www.example.com vào trình duyệt:

(1) Trình duyệt kiểm tra bộ nhớ cache → Không tìm thấy địa chỉ IP.

(2) Hệ điều hành kiểm tra bộ nhớ cache → Không tìm thấy địa chỉ IP.

(3) Recursive Resolver của ISP nhận yêu cầu và kiểm tra cache → Không tìm thấy.

(4) Recursive Resolver gửi truy vấn đến Root Name Server → Nhận phản hồi về TLD Name Server của .com.

(5) Recursive Resolver truy vấn TLD Name Server của .com → Nhận phản hồi về Authoritative Name Server của example.com.

(6) Recursive Resolver truy vấn Authoritative Name Server của example.com → Nhận phản hồi với địa chỉ IP 192.168.1.10.

(7) Recursive Resolver gửi địa chỉ IP về trình duyệt, và trình duyệt kết nối đến server tại địa chỉ 192.168.1.10 để tải trang.
 

Cách đặt tên server hay, dễ nhận diện

Để đặt tên server hay, chuyên nghiệp, bạn cần tuân theo một số nguyên tắc quan trọng.

- Sử dụng tên miền thương hiệu: Tên server nên gắn với tên miền chính của doanh nghiệp hoặc website. Ví dụ, nếu tên miền của bạn là tenmiencuaban.com, bạn có thể đặt tên server là ns1.tenmiencuaban.com và ns2.tenmiencuaban.com.

- Tuân theo quy tắc đánh số: Khi có nhiều domain name server, bạn nên đặt theo thứ tự để dễ quản lý. Ví dụ, bạn có thể đặt là ns1, ns2, ns3 để đảm bảo tính nhất quán.

- Đơn giản và dễ nhớ: Bạn nên tránh đặt tên quá dài hoặc phức tạp. Một tên server ngắn gọn sẽ giúp quá trình quản lý và sử dụng trở nên thuận tiện hơn.

- Phù hợp với mục đích sử dụng: Nếu bạn cung cấp dịch vụ hosting, bạn có thể đặt tên server hay và dễ nhớ theo thương hiệu của mình. Ví dụ, bạn có thể sử dụng ns1.tenhosting.com và ns2.tenhosting.com để thể hiện tính chuyên nghiệp

Cách thay đổi name server đơn giản, dễ hiểu

Bạn sẽ cần thay đổi name server khi chuyển website sang hosting mới để trỏ tên miền đến máy chủ mới. Nếu muốn sử dụng dịch vụ DNS bên thứ ba như Cloudflare hoặc Google DNS, việc cập nhật tên server cũng là cần thiết. Thay đổi này còn cần thiết khi bạn muốn cải thiện tốc độ truy cập hoặc khắc phục sự cố DNS do hệ thống cũ không ổn định. Dưới đây là hướng dẫn thay đổi name server đơn giản, dễ hiểu dành cho bạn

1. Hướng dẫn thay đổi name server

Bước 1: Xác định name server mới

Trước khi thay đổi, bạn cần lấy thông tin tên server từ nhà cung cấp dịch vụ DNS hoặc hosting mới. Thông thường, các nhà cung cấp sẽ cung cấp 2 - 4 name server dưới dạng như sau:

- ns1.newprovider.com  

- ns2.newprovider.com  

Bước 2. Đăng nhập vào quản lý tên miền

Truy cập trang quản lý domain của bạn thông qua nhà đăng ký tên miền (GoDaddy, Namecheap, Google Domains, v.v.).

Bước 3. Truy cập cài đặt DNS (Name Server Settings)

- Tìm phần "DNS Settings" hoặc "Name Server".

- Chọn " Use custom name servers" nếu muốn nhập name server mới.
 

Bước 4. Cập nhật name server mới

- Xóa các name server cũ

- Bạn nhập danh sách name server mới từ nhà cung cấp

Bước 5. Lưu thay đổi và chờ cập nhật

- Bạn nhấn Save hoặc Update để áp dụng thay đổi.

- Hệ thống DNS toàn cầu có thể mất từ 24–48 giờ để cập nhật (DNS Propagation).

2. Kiểm tra name server sau khi thay đổi

Sau khi cập nhật, bạn có thể kiểm tra trạng thái bằng cách:

Cách 1: Dùng công cụ kiểm tra online

Bạn có thể sử dụng các công cụ sau để có thể kiểm tra online

- whatsmydns.net

- MXToolbox

Cách 2: Kiểm tra qua lệnh Terminal (Windows/macOS/Linux)

Bạn bắt đầu chạy lệnh sau: 

nslookup -type=NS yourdomain.com

Hoặc:                                   

dig NS yourdomain.com

Nếu hiển thị đúng tên server mới, quá trình cập nhật đã hoàn tất.

Lưu ý khi thay đổi name server:

- Không thay đổi tên server khi website đang chạy chiến dịch quảng cáo quan trọng vì có thể gây gián đoạn.

- Luôn sao lưu bản ghi DNS trước khi thay đổi để tránh mất dữ liệu.

- Bạn phải chờ ít nhất 24 giờ để kiểm tra vì quá trình cập nhật không diễn ra ngay lập tức. 

Name server đóng vai trò quan trọng trong việc phân giải tên miền, giúp kết nối người dùng với website một cách nhanh chóng và chính xác. Việc hiểu rõ cách hoạt động của tên server không chỉ giúp bạn quản lý website hiệu quả mà còn tối ưu tốc độ truy cập và tính ổn định của hệ thống. Nếu cần thay đổi name server, bạn nên thực hiện đúng quy trình để tránh gián đoạn dịch vụ. Ngoài ra, việc đặt tên server hay, chuyên nghiệp cũng giúp nâng cao thương hiệu và dễ dàng quản lý hơn. Hy vọng bài viết của Website Chuyên Nghiệp đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về name server và cách sử dụng chúng một cách hiệu quả.